Oceany stanowią 71% powierzchni kuli ziemskiej i mają istotne znaczenie w produkcji tlenu, wody, która krąży w atmosferze, a także są źródłem pożywienia dla ponad 3 miliardów ludzi na całej planecie. Z punktu widzenia całej ludzkości istotnym, współczesnym problemem jest fakt, że ponad 1/3 zasobów rybnych na świecie jest przełowiona. Nie chcemy, aby w przyszłości zabrakło ryb i bezkręgowców, gdyż miałoby to dla nas katastrofalne skutki. Naukowcy z Morskiego Instytutu Rybackiego – Państwowego Instytutu Badawczego od wielu lat prowadzą badania dotyczące zasobów rybnych na Morzu Bałtyckim. Oceniają liczebność populacji, wiek i kondycję ryb bałtyckich. Obecnie na Bałtyku poławiamy głównie szproty, śledzie, stornie (flądry) i w niewielkiej ilości dorsze. Na podstawie badań naukowcy wyznaczają wskaźniki, które mówią nam ile ryb w danym miejscu i czasie możemy ze środowiska odłowić, aby utrzymać liczebność stad na bezpiecznym poziomie (skutecznie rozmnożyć w kolejnym roku).

Takie rybołówstwo określane jest jako zrównoważone. Istotną rolę w wyznaczaniu wskaźników na dany rok dla poszczególnych państw nadbałtyckich mają prace prowadzone w ramach Międzynarodowej Rady Badań Morza (ICES) – organizacji założonej w 1902 roku w Kopenhadze, w celu badania zasobów morskich Północnego Atlantyku i mórz przyległych. Wszystkie państwa nadbałtyckie są członkami ICES. O zrównoważonym rybołówstwie i roli naukowca-matematyka w badaniach morza opowiada w tym odcinku profesor Jan Horbowy, kierownik Zakładu Zasobów Rybackich w Morskim Instytucie Rybackim – Państwowym Instytucie Badawczym.

Ryby możemy poławiać różnymi sposobami. To jak poławiamy ryby wpływa również na stan środowiska, w jakim żyją. Zadaniem ludzi jest dopasowanie rodzaju narzędzi połowowych do danego gatunku łowionej ryby i charakteru miejsca, z jakiego poławiamy. Poszukując w sklepie ryb, które pochodzą ze zrównoważonych połowów, szukajmy ryb i owoców morza, które mają specjalne certyfikaty. Jednym ze znaków gwarantujących, że dana ryba poławiana jest w sposób zrównoważony, jest niebieski znak MSC. MSC (Marine Stewardship Council) to organizacja pozarządowa, która od wielu lat działa na rzecz ochrony mórz i oceanów. Misją organizacji jest utrzymanie zasobów ryb i owoców morza na dobrym, stabilnym poziomie, w wyniku czego zachowany jest dostęp do żywności pochodzenia morskiego dla milionów ludzi na świecie. O metodach połowu oraz niebieskim certyfikacie MSC opowie dyrektor programu MSC w Polsce i Europie Centralnej Anna Dębicka.

Przed Tobą DRUGI odcinek pt. „Zrównoważone rybołówstwo”, zrealizowany w ramach projektu „Bałtycki Naukowiec”. Projekt obejmuje powstanie cyklu 12 filmów popularyzujących nauki o Morzu Bałtyckim dla dzieci szkolnych. Jest on dofinansowany z programu „Społeczna odpowiedzialność nauki” Ministerstwa Edukacji i Nauki. Do cyklu zapraszamy naukowców oraz osoby związane z tematem oceanografii. Opowiadają o zagadnieniach związanych z Morzem Bałtyckim, swojej pracy, prowadzonych przez siebie badaniach i urządzeniach, których używają do ich realizacji. Projekt realizowany jest przez Akwarium Gdyńskie, będące częścią Morskiego Instytutu Rybackiego – Państwowego Instytutu Badawczego. Patronami projektu są: European Marine Science Educators Association Fundacja Rozwoju Akwarium Gdyńskiego Partnerem odcinka 2 pt. „Zrównoważone rybołówstwo” jest: MSC Polska Więcej na temat projektu znajdziesz tutaj. 

Ryby to jedna z najbardziej rozpoznawalnych i różnorodnych grup zwierząt w morzu. W Bałtyku, najsłabiej zasolonym morzu świata, występują zarówno ryby morskie (śledź, szprot, dorsz), jak i słodkowodne (płoć, leszcz, szczupak, sandacz) oraz tzw. dwuśrodowiskowe, które część życia spędzają w wodach słodkich, a część w słonych (łosoś, węgorz, troć). Wiele z tych ryb jadamy na co dzień.

Ryby można łowić na wiele sposobów: sieciami lub wędkami, z brzegu, łódki lub kutra. Różnice w wielkości jednostek pływających, dozwolonej strefy połowów od wybrzeża i czasu na określony połów pozwalają wyróżnić rybołówstwo: lokalne, przybrzeżne, na morzu otwartym i dalekomorskie. Należy odróżniać połowy przemysłowe od rybactwa czy wędkowania. Wielkie przedsiębiorstwa, które dysponują statkami wyposażonymi w sprzęt przetwórczy na pokładzie, śledzą i przetwarzają żywe zasoby morza na ogromną skalę. Rybacy posiadający małe łodzie, często przekazywane z pokolenia na pokolenie, kierują się wiedzą i doświadczeniem, i łowią na własny użytek lub na rynki lokalne. Niektórzy ludzie całymi godzinami wpatrują się w spławik swojej wędki, odczuwając przyjemność z obcowania z naturą (tzw. rybołówstwo rekreacyjne).

Morski Instytut Rybacki – Państwowy Instytut Badawczy, najstarsza placówka badań morza w Polsce, koordynuje prace mające na celu prowadzenie regularnego, naukowego monitoringu połowów, z uwzględnieniem specyfiki polskiego wybrzeża, warunków technicznych oraz zwyczajów kulturowych. Wieloletnie badania środowiskowe dostarczają informacji na temat zmian w stanie i strukturze zasobów ryb, szacowanych wielkości połowów oraz ich potencjalnego oddziaływania na ekosystem morski. Ichtiolodzy wykonują szereg analiz, dzięki którym można dowiedzieć się jakie relacje troficzne panują między gatunkami w Bałtyku (kto kogo zjada), odczytać wiek ryby na podstawie „nieśmiertelników” (otolity śledzia, łuski szczupaka)…

Przygodę z rybami warto rozpocząć nad Zatoką Pucką, która jest obszarem niezwykle atrakcyjnym przyrodniczo i turystycznie, a także ważnym ze względu na prowadzoną tu działalność rybacką. Przed Tobą PIERWSZY odcinek zrealizowany w ramach projektu „Bałtycki Naukowiec – cykl filmów popularyzujących nauki o Morzu Bałtyckim dla dzieci szkolnych”, dofinansowanego z programu „Społeczna odpowiedzialność nauki” Ministerstwa Edukacji i Nauki. Występują w nim Artur Krzyżak – kierownik Akwarium Gdyńskiego MIR oraz prof. Dariusz Fey z Morskiego Instytutu Rybackiego. W ramach tego projektu powstanie 12 filmów, do których zaprosimy naukowców oraz osoby związane z tematem oceanografii. Opowiedzą o zagadnieniach związanych z Morzem Bałtyckim, swojej pracy, prowadzonych przez siebie badaniach i urządzeniach, których używają do ich realizacji. Kamera zawita także na statku badawczym, pływających po wodach Bałtyku. Projekt realizowany jest przez Akwarium Gdyńskie, będące częścią Morskiego Instytutu Rybackiego – Państwowego Instytutu Badawczego. Patronami projektu są: European Marine Science Educators Association Fundacja Rozwoju Akwarium Gdyńskiego Więcej na temat projektu znajdziesz na https://newsite.akwarium.gdynia.pl/baltycki-n…