Posłuchaj o zwierzętach wodnych…

Rozumienie oceanu jest czymś więcej niż tylko kwestią ciekawości. Mamy tylko jeden ocean, który dostarcza pożywienia, daje miejsca pracy i wspiera ekonomie krajów, jest źródłem inspiracji, rekreacji i odkryć oraz ważnym elementem w dziedzictwie licznych kultur. Ocean to piękny i bogaty świat, dlatego trzeba go chronić! Poniżej możecie przeczytać lub posłuchać informacji  na temat wybranych gatunków występujących lub omawianych na ekspozycji Akwarium Gdyńskiego.

Węgorzyca

 

 

Niewielka ilość ryb, w tym niektóre rekiny, to gatunki żyworodne, u których młode wylęgają i rozwijają się w łonie samicy. Jedyna taka ryba w polskich wodach to węgorzyca, rodząca zimą do 400 młodych. Co wiemy o „matce węgorzy”? Wśród ryb ma jedną z najdłuższych ciąż, trwającą około 6 miesięcy. Zarodki, będąc jeszcze w ciele matki, wchłaniają pokarm i tlen. Węgorzyce żyją do 10 lat. To powszechny składnik zup w krajach śródziemnomorskich. Ich kości są zielone, ciało tłuste, a skóra śluzowata.

Okoń

 

 

Główny sezon połowów morskich okoni przypada na wiosnę.

Drapieżny okoń zapada w nocy w swego rodzaju „stan głębokiego snu”. W tym czasie przebywa przy dnie zbiornika opierając się o nie płetwami brzusznymi i ogonową. Sen ryby jest na tyle głęboki, że nie wytrąci jej z niego nawet jasny snop światła. Po przebudzeniu trwającym kilka minut, okoń rozkłada płetwę grzbietową jak żagiel i odpływa.

Żółw skórzasty

 

 

Żółw morski powraca do miejsca, w którym się urodził. W okresach lęgowych dorosła samica przybywa na tę samą plażę co jej matka, aby złożyć jaja i wydać na świat swoje potomstwo. Składa około 100 jaj w wykopanym przez siebie dołku w ciepłym piasku, przykrywa je i wraca do morza. Po 2 miesiącach wylęgają się małe żółwiki, które kierują się w stronę wody. To długa podróż pełna niebezpieczeństw: drapieżnych ptaków i ryb. Zagrożeniem dla żółwi jest także niszczenie ich naturalnych siedlisk, wpływanie w sieci rybackie i popyt na wytwarzane z nich produkty. Żółwie jaja i mięso są bardzo cenione przez ludy zamieszkujące Ocean Spokojny, a gniazda żółwi są stale plądrowane przez kłusowników.

Największy żółw świata waży do 900 kg! Olbrzym ten przemieszcza się na odległość 5000 km pomiędzy obszarami lęgowymi i żerowiskami. Żółw skórzasty potrafi nurkować na głębokość 1000 m w poszukiwaniu meduz.

Węgorz europejski

 

 

Spotkasz go w stawach, jeziorach, rzekach, płytkich rejonach mórz, a nawet pełzającego po lądzie. Po osiągnięciu dojrzałości płciowej węgorze płyną na tarło do Morza Sargassowego, pokonując przeszło 5000 km. Po tarle większość tych ryb ginie, a z ikry wylęgają się kilkumilimetrowe, przezroczyste larwy, unoszone Prądem Zatokowym w kierunku Europy. Po 3 latach wędrówki podrośnięte, 7-centymetrowe rybki nazywane węgorzami szklistymi, osiągają ujścia rzek zachodnioeuropejskich. Samice wnikają do wód słodkich, natomiast samce pozostają w morzu blisko ujść rzecznych. Płeć tej ryby rozpoznasz po rozmiarze. Samica osiąga nawet do 2 m długości, a samce (tzw. sznurówki) 60 cm.

Samogłów

 

 

Samica samogłowa to jedna z najpłodniejszych ryb – jednorazowo wytwarza 300 mln jaj. Jaki pokarm zadowoli 3-metrową i ważącą 2 tony „pływającą głowę”? W Atlantyku samogłów pożera larwy węgorzy. Samogłowy znane są też z tego, że uwielbiają kąpiele słoneczne, dlatego podpływają blisko tafli wody, aby się zrelaksować.

Belona

 

 

Bałtyk ma wiele do zaoferowania rybom, które szukają zarośniętych zatok na tarło. Na przełomie maja i czerwca wpływa do polskich wód belona. Znakiem rozpoznawczym tej ryby są wydłużone szczęki ułożone w charakterystyczny miecz. Szczęki pełne mocnych, igiełkowatych zębów służą belonie do przytrzymywania ofiar. Najczęściej padają nimi ryby pelagiczne, które drapieżnik łapie na pełnym „biegu”. Mimo że belona nie ma wymiaru i okresu ochronnego, to pamiętajmy o tym, że pojawia się blisko brzegu jedynie w okresie tarła, dlatego łowienie belony w bałtyckich wodach przybrzeżnych i portowych możliwe jest dopiero po opłaceniu specjalnego zezwolenia, które wydaje Inspektorat Rybołówstwa Morskiego.

Skrzypłocz

 

 

Skrzypłocze pojawiły się na Ziemi 450 mln lat temu, a od 1977 roku większość ludzi zawdzięcza im życie. Wszystko dzięki niezwykłym właściwościom ich mleczno-niebieskiej krwi. Amerykańscy naukowcy Bang i Levin zauważyli, że hemolimfa skrzypłoczy koaguluje w obecności endotoksyn Gram-ujemnych bakterii. Odkryli, że odpowiedzialne są za to amebocyty, funkcjonalne odpowiedniki ludzkich białych ciałek krwi chroniących przed zakażeniami. Niedługo potem opracowali test wykorzystywany w przemyśle biomedycznym m.in. do kontroli czystości mikrobiologicznej leków, płynów infuzyjnych, endoprotez, rozruszników czy szczepionek.

 Mają 9 oczu, dzięki którym dobrze widzą pod wodą nawet w ciemności.

Rozgwiazda słonecznikowa

 

 

W chłodnych wodach Pacyfiku Północnego spotkacie niezwykłą szkarłupnię. Rozgwiazda słonecznikowa to jedna z największych i najcięższych rozgwiazd na świecie. Jej rozmiary zależne są od warunków środowiskowych, ale rozpiętość ramion może dorównywać wysokości małego dziecka, zaś waga dochodzić do 5 kg. Myślicie, że 5 ramion to dużo? Ta rozgwiazda może mieć ich do 24. Choć nie wygląda na ruchliwą, może w godzinę pokonać dystans nawet 100 m! Do poruszania się służą jej nóżki wodne, których ma ponad 15 000. Każda nóżka zakończona jest przyssawką, co umożliwia przyleganie do podłoża. W latach 2013 – 2017 naturalna populacja tej niezwykłej szkarłupni została poważnie dotknięta chorobą znaną jako „sea star wasting syndrome” (SSWS), polegającą na powstawaniu nadżerek na ciele prowadzących do śmierci organizmu. Powód tej choroby nie jest dobrze znany, ale przypuszcza się, że ma ona źródło wirusowe i jest powiązana z globalnym ociepleniem klimatu. SSWS spowodowało zredukowanie globalnej liczebności tego gatunku o ponad 90%.

Skrzydlica

 

 

Pochodzące z Oceanu Indyjskiego skrzydlice, wyposażone są w kolce jadowe i wachlarzowate płetwy przypominające skrzydła ptaka. Obecnie, po skolonizowaniu części Oceanu Atlantyckiego na wschodnim wybrzeżu Stanów Zjednoczonych i Karaibów, egzotyczna ryba przypuszcza atak na Morze Śródziemne. Na Cyprze, czyli pierwszej linii obrony, trwają próby zapanowania nad tym inwazyjnym gatunkiem zagrażającym równowadze już i tak zakłóconego ekosystemu.

Wykładniczy wzrost liczebności skrzydlic na tym obszarze wiąże się z poszerzeniem Kanału Sueskiego w 2014 i wzrostem temperatur wody. Lokalne ryby z łatwością padają ofiarą drapieżnika, który dobrze się przystosowuje do nowych warunków. Celem projektów środowiskowych nie jest likwidacja, ale kontrola tego gatunku.

Koralowce rafotwórcze

 

 

Jak powstaje „koralowy ogród”, czyli kolonie zbudowane z tysięcy drobnych zwierząt z wapiennym szkieletem? Są na to dwa sposoby. Koralowce mogą rozmnażać się bezpłciowo przez pączkowanie lub podział albo wyczekują pełni i rozmnażają się płciowo. Krótko po zapadnięciu zmroku wszystkie koralowce jednocześnie wyrzucają gamety (jaja i plemniki) do wody. W wodzie następuje zapłodnienie i powstaje larwa (planula). Prądy wody unoszą ją niekiedy bardzo daleko od macierzystej rafy. Kiedy znajdzie właściwe miejsce do osiedlenia, przyczepia się do podłoża i daje zaczątek nowej kolonii. Te same procesy powtarzają naukowcy, którzy chcą ocalić rafy koralowe. Zbierają gamety i umieszczają je na plantacjach, gdzie rosną koralowce, które powstały w wyniku sztucznego zapłodnienia albo ucinają kawałek koralowca i on ponownie rośnie. Niestety „potomek” ma ten sam materiał genetyczny, dlatego nie można nadużywać tej metody i sadzić wciąż tych samych koralowców wśród zniszczonych raf.

Pławikonik

 

 

Co wyróżnia baśniową rodzinę koników morskich? Zamiast łusek mają pancerz kostny. Posiadają też chwytne ogony, którymi cumują wśród raf i gałki oczne, które pracują niezależnie wypatrując niebezpieczeństwa z różnych stron. W tańcu godowym ustawiają się frontem do siebie, to jedna z nielicznych ryb która pływa w pozycji pionowej. U konika morskiego funkcje macierzyńskie sprawuje samiec. Samica składa ikrę do komory lęgowej na brzuchu samca. Ten nosi je około 2 tygodni, po czym następuje „poród”, który może trwać nawet 2 dni.

Podoba Ci się to zwierzę? W kurortach nadmorskich nie kupuj wysuszonych koników. Wszystkie gatunki znajdują się na listach CITES, czyli konwencji o międzynarodowym handlu dzikimi zwierzętami i roślinami gatunków zagrożonych wyginięciem.

Błazenek

 

 

Jakie przygody czekają na błazenka plamistego? Przez całe życie błazenek rozwija więź z uzbrojonym po czułki ukwiałem. Poznaje jego miękką tkankę zaopatrzoną w parzydełka i tworzy wokół siebie śluzowy skafander nabywając odporność na setki mikroskopijnych harpuników z jadem ukwiała. W razie zagrożenia, błazenek ukrywa się w ciele gospodarza bez uszczerbku na zdrowiu. W zabawie w chowanego z drapieżnikami jest to umiejętność niezwykle przydatna biorąc pod uwagę fakt, że ta ryba mierzy zaledwie 11 cm, a jasnopomarańczowe ciało rzuca się w oczy.

Tarło ma miejsce co 27 dni, podczas pełni księżyca, u podstawy ukwiała. Para pływa wokół siebie, a po akcie płciowym samica składa do 25 000 ziaren ikry, którą opiekuje się samiec. Narybek lęgnie się po tygodniu. Dojrzały płciowo osobnik najpierw funkcjonuje jako samiec, lecz może zmienić płeć, gdy zabraknie samicy.