Przejdź do treści

Podróż przez ekspozycję

Zapraszamy na filmową podróż przez pięć sal wystawy stałej Akwarium Gdyńskiego, pokazujące zwierzęta w specjalnie zaaranżowanych zbiornikach. Skąd pochodzą i jaka jest ich natura? Poznaj przyciągających wzrok sublokatorów podwodnej przestrzeni.

  • W Trawie Morskiej…

    W Trawie Morskiej…

    Słodka czy słona? Zwierzęta sportretowane w tej sali pochodzą z subregionu Zatoki Gdańskiej położonego między Mierzeją Helską, a linią Hel-Gdynia. Akwen ten to Zatoka Pucka, której wewnętrzna część posiada doskonałe warunki dla rozwoju życia  na dnie i w toni wodnej, ponieważ charakteryzuje się niewielką głębokością i małym wpływem wód otwartego morza. Płytka zatoka nad Bałtykiem słynie z największej bioróżnorodności w całej polskiej linii brzegowej, a jej mieszkańcy z powodzeniem mogliby stać się bohaterami bajek.

    Obecność niektórych organizmów może stanowić siedlisko dla innych, np. łąki trawy morskiej Zostera marina są miejscem schronienia, rozrodu i żerowania licznych morskich zwierząt. Wśród podwodnych łąk zaszywa się iglicznia Syngnathus typhle i wężynka Nerophis ophidion, które barwą i kształtem upodobniły się do liści trawy morskiej. Do zobrazowania wyglądu tych unikatowych ryb najlepiej pasuje tytuł wiersza „Tańcowała igła z nitką” Jana Brzechwy, gdzie igłą byłaby iglicznia, a nitką wężynka z racji na swoje wydłużone ciało. Z kolei pospolitym mieszkańcem strefy brzegowej Bałtyku jest ciernik Gasterosteus aculeatus. Pomimo swych groźnych kolców cierniki zjadane są okresowo przez większe sandacze i szczupaki. Dlatego do obrony przed wrogami te nie przekraczające 8 cm długości ryby formują ławice. Czy to wystarczy, żeby nie zostać zjedzonym? Ryby drapieżne z Zatoki Puckiej też mają swoje strategie zdobywania pokarmu.

    Szczupak Esox lucius poluje z ukrycia. Na miejsce przyczajenia wybiera akweny, których dno gęsto porasta roślinność.

    Ten wytrwały drapieżnik godzinami wyczekuje w zasadzce, a jeśli chybi, nie goni ofiary. Podłużny tułów, ciemny w części grzbietowej a na bokach zielonkawy z żółtymi cętkami, zlewa się z otoczeniem. Oglądany z góry przypomina kłodę, z boku – niknie na tle wodorostów. Jego znakiem rozpoznawczym jest spłaszczona głowa i paszcza usiana ostrymi zębami rozmaitej wielkości. Szczupak może połknąć zdobycz większych rozmiarów, więc aby łatwiej przecisnęła się przez przełyk, obraca ją ku gardzieli głową. Młodociane okonie Perca fluviatilis żerują w ciągu dnia w stadzie. Dopiero dorosłe osobniki stają się samotnikami, a o ich drapieżnej naturze świadczy chociażby położenie otworu gębowego. Sen okonia… To zjawisko jest spotykane w przyrodzie. Okoń europejski usadawia się w tym czasie przy dnie zbiornika, opierając się o nie płetwami brzusznymi i ogonową. Ze stanu głębokiego snu nie jest w stanie wyrwać ryby nawet światło latarki nurka. Gdy okoń się budzi rozwija płetwę grzbietową i odpływa.

    Pochylając się niżej nad łąką można zaobserwować spacerującego po dnie krabika amerykańskiego Rhithropanopeus harrisii, którego szerokość pancerza z reguły nie przekracza 2 cm. Czy jest się kogo bać? O krabie wiadomo, że jest notowany w Bałtyku jako gatunek obcy, a te najczęściej trafiają do naszego morza  z wodami balastowymi statków. Ten gatunek pierwotnie występował w ujściach rzek w Teksasie i na Florydzie, a teraz zadomowił się w zatoce. W diecie pokarmowej krabika amerykańskiego pojawiają się drobne bezkręgowce oraz szczątki roślinne i zwierzęce, co czyni go podobnym do innych skorupiaków, takich jak krewetki bałtyckie Palaemon adspersus, które można spotkać wśród glonów.

  • Na Styku Wody i Lądu

    Na Styku Wody i Lądu

    Słodka czy słona? Zwierzęta sportretowane w tej sali pochodzą z wód słodkich obu Ameryk oraz kontynentu afrykańskiego.

    Podróż otwiera bliskie spojrzenie na krokodyla krótkopyskiego Osteolaemus tetraspis, który zasiedla strumienie, małe rzeczki oraz stawy gęstych lasów deszczowych. Skryty tryb życia i trudny do zbadania teren występowania powodują, że jest jednym z najsłabiej zbadanych gatunków krokodyli. Dlaczego naszym gościom wydaje się, że ów krokodyl nie jest prawdziwy? To zwierzę, które ma aktywność nocną, dlatego za dnia widywany jest najczęściej w bezruchu. W tym czasie jego serce uderza zaledwie trzy razy na minutę. Tajemniczo prezentują się niszczuki, które wyglądają jak coś pośredniego pomiędzy szczupakiem a krokodylem: do szczupaka nawiązuje wydłużony tułów z trzema płetwami w części ogonowej, a z krokodylem kojarzą się długie, uzębione szczęki. Niszczuka krokodyla Atractosteus spatula jest największą rybą słodkowodną Ameryki Północnej. Może przekroczyć długość 3 m i wagę 100 kg.

    Osobliwe zwierzęta z Meksyku…  Z jezior w tym regionie świata pochodzi aksolotl meksykański – z wyglądu wiecznie młody płaz – zwraca na siebie uwagę pióropuszem ze skrzeli.

    Zwierzę to ma duże zdolności do regeneracji utraconych części ciała. Ambystoma mexicanum ma też zdolność do neotenii, co oznacza, że rozmnaża się już w postaci larwalnej. Kolejny mieszkaniec Ameryki Środkowej, ślepczyk jaskiniowy, radzi sobie doskonale w wodach podziemnych. Cechą charakterystyczną Astyanax fasciatus mexicanus jest zanik oczu i ubarwienia. Ślepiec większość czasu spędza na poszukiwaniu pokarmu, którym w środowisku naturalnym może być nawet kał nietoperza.

    Podróż przez salę Na Styku Wody i Lądu zamyka żółw jaszczurowaty. Chelydra serpentina prowadzi półwodny tryb życia, czas dzieli między płytkie rzeki lub bagniska, a poranne wygrzewanie się na lądzie. Zamieszkuje płytkie wody o mulistym dnie na obszarze od południowej Kanady po północne tereny Ameryki Południowej. Zwykle czatuje na zdobycz w płytkiej wodzie. W sytuacjach zagrożenia jest wyjątkowo agresywny. Jego szczęka zakończona jest ostrymi hakami. Wiemy już, że ten drapieżnik lubi dobrze zjeść, a czego w hodowli nie znosi? Z pewnością do takich sytuacji należą zabiegi pielęgnacyjne, tj. szorowanie skorupy.

  • Wodne Zwierzęta Świata

    Wodne Zwierzęta Świata

    Słodka czy słona? Zwierzęta sportretowane w tej sali pochodzą z wód morskich.  W żadnej innej sali wystawy karmienie nie przebiega tak dynamicznie jak wśród Wodnych Zwierząt Świata. Zaczyna się żerowanie – jeden z podstawowych procesów życiowych. Już od zamierzchłych czasów żeglarze wiedzieli, że dużym drapieżnikom morskim towarzyszą niewielkie pręgowane ryby. Nazwano je pilotami ze względu na ich specyficzny sposób zachowania, jako że krążą wokół większych zwierząt niczym satelita. Naucrates ductor jest czyścicielem, ponieważ usuwa z ciał, np. rekinów, dokuczliwe pasożyty zewnętrzne. Do współbiesiadników oprócz wargatka sanitarnika Labroides dimidiatus, który czyści uzębienie większych drapieżników, należy też argus zielony. Zaczerpnięta z greki nazwa Scatophagus oznacza „pożeracz nieczystości”, a wzięła się stąd, że gromady dorosłych okazów pływają w portach Dalekiego Wschodu pomiędzy statkami zjadając wszystko co tam można znaleźć.

    Nocą podwodny świat nabiera zupełnie innego wymiaru. Zwierzęta rafy koralowej wiodą dość uporządkowane życie. Gdy zapada zmierzch, stworzenia, które za dnia krzątały się wśród raf, znikają, by ustąpić miejsca wyruszającym na polowanie nocą. Podobna chwila zastoju powtarza się o poranku, gdy nocna zmiana powraca do swoich kryjówek, a dzienni zmiennicy dopiero się budzą.

    Ryby pojawiające się na rafie nocą wyróżniają się zwykle większymi oczami i czerwonym ubarwieniem. Taki wygląd przybrał hajduczek murdjan Myripristis murdjan.

    Pod osłoną nocy polują w naturze mureny, które za dnia kryją się wśród nadbrzeżnych skał i w rafach koralowych. Niektóre stale demonstrują swoje uzębienie. Rany zadane ostrymi zębami tej ryby mogą być bardzo niebezpieczne – tym bardziej, że niektóre gatunki osiągają spore rozmiary. Charakterystyczne nozdrza muren przyjmują czasem postać długich rurek. Ich budowa świadczy o doskonałym węchu, który przydaje się rybom w czasie wypraw na polowanie. Gdyby zębaczowate Anarhichadidae żyły w tych samych wodach co mureny, obie ryby mogłyby stanąć do konkursu na najbardziej przeraźliwe szczęki. Jednak zębacze występują jedynie w chłodnych wodach półkuli północnej. Stale uchylona paszcza tej ryby wzbudza respekt. Z przodu na szczękach widnieją mocne kły, ale głębiej znajdują się zęby z zaokrąglonymi koronami, przystosowane do rozgniatania twardych pancerzy. Także podniebienie jest wyposażone w zęby miażdżące, ułożone w trzech szeregach. Zdobycz (mięczaki, szkarłupnie, jamochłony, dużo rzadziej ryby) oderwane od podłoża przednimi zębami dostaje się pomiędzy żarna pozostałych. O sile szczęk wiedzą nieostrożni rybacy, którym wyciągnięte na pokład zębacze przegryzały but.

    Morza są pełne niespodzianek, lecz wciąż prawdą pozostaje to co napisał William Shakespeare: „Ryby żyją w morzu, tak jak ludzie na lądzie; wielcy pożerają małych…”

  • Świat kolorów, czyli nurem przez rafę

    Świat kolorów, czyli nurem przez rafę

    Słodka czy słona? Zwierzęta sportretowane w tej sali pochodzą z brzegów mórz tropikalnych. W oceanie skrył się świat bardziej fantastyczny niż jakakolwiek wyobraźnia mogłaby zrodzić. Dowodzą tego zwierzęta raf koralowych, których barwy i kształty potrafią zaskoczyć. Codzienna gonitwa w tak gęsto zamieszkanym środowisku sprawia, że niektóre zwierzęta w obronie przed drapieżnikami zawierają rozmaite sojusze. Tak zachowuje się filmowy Nemo – Amphiprion ocellaris, który żyje w symbiozie z uzbrojonymi w tysiące parzydełek ukwiałami. Ten związek przynosi obopólne korzyści: błazenek jest bezpieczny wśród parzących czułków ukwiała, ukwiał zaś korzysta z tego, że obecność błazenka przywabia organizmy, które mogą stać się jego pokarmem. Częstym gościem wśród raf koralowych jest rurecznica Aulostomus chinensis. Jej kształt przywodzi na myśli instrument muzyczny – flet. Polując, ustawia się nad grzbietem większej ryby, jak za magicznym parawanem. Ten sposób podpływania do ofiary w połączeniu ze zdolnością zmiany barwy czyni z niej skutecznego drapieżnika.

    Rafa jest absolutnym ideałem podłoża. Zwierzętom osiadłym daje oparcie twarde jak skała, ale pełna jest rozpadlin, szczelin i nor, gdzie mogą żyć zwolennicy zacisznych kątów.

    Papużaki Pseudanthias squamipinnis występują w dużych skupiskach wokół raf, często spotkać je można w pobliżu wraków statków, stąd inna nazwa tej ryby „antias wrakówka”. Węgorze ogrodowe Heteroconger hassi nieśmiało głowy kierują w jedną stronę – tam skąd płynie prąd niosący pokarm – plankton. Tkwią niczym morskie zarośla, jeden obok drugiego w pionowych norkach, przy czym tylko około 2/3 powierzchni ciała wystaje ponad dno. Tunele budowane przez węgorze ogrodowe służą im przez całe życie. Do ryb planktonożernych należą też pławikoniki Hippocampus sp., które większość czasu spędzają owinięte  chwytnym ogonem o elementy rafy. Tak usadowione wypatrują zdobyczy pozwalając każdemu z dwojga oczu działać niezależnie.

  • Podróż przez Amazonię

    Podróż przez Amazonię

    Słodka czy słona? Zwierzęta sportretowane w tej sali pochodzą z rzek w Ameryce Południowej. Ta podróż dotyczy zwierząt z Amazonki – „aorty” płynącej przez amazoński las deszczowy. W jej wodach pojawiają się terytorialne ryby pielęgnice pawiookie Astronotus ocellatus o trudnym do zaspokojenia apetycie; strętwy, zwane również węgorzami elektrycznymi, które wytwarzają pole elektryczne, aby chwytać pokarm i sprawnie orientować się w otoczeniu.

    Z racji tego, że ryby te żyją w wodach mętnych i błotnistych starsze strętwy całkowicie tracą wzrok, posługują się wówczas organami elektrycznymi jak kompasem. Nie wytwarzają napięcia jedynie, kiedy pozostają w bezruchu.

    Uwagę skupiają płaszczki rzeczne, które podobnie jak inne ryby spodouste mają wyczulony zmysł węchu. Bronią Potamotrygon motoro jest ogon z kolcami jadowymi, a kamuflaż zapewniają plamy na ciele, ponieważ płaszczki spędzają czas głównie pływając przy dnie, co w połączeniu z ubarwieniem tej ryby sprawia, że często trudno ją dostrzec.

Przejdź do treści