Gatunek ten zasiedla tropikalne wody Indo-Zachodniego Pacyfiku, od Afryki Wschodniej po Australię, włącznie z Azją Południowo-Wschodnią. Jego siedlisko obejmuje wody przybrzeżne o głębokości od 1 do 42 metrów, gdzie występują rafy koralowe, trawa morska lub jeżowce z rodzaju Diadema. Brzytewnik pływa w dużych, zsynchronizowanych stadach i szuka schronienia wśród koralowców lub kolców jeżowców.
Wygląd
Jest to ryba niezwykła ze względu na swój dziwny kształt ciała oraz sposób pływania głową w dół, przy czym grzbiet jest skierowany w kierunku, w którym ryba się porusza. Jej ciało o długości 15 centymetrów jest otoczone zbroją zbudowaną z cienkich, przezroczystych płyt. Jest wydłużone i zakończone długim, rurkowatym pyskiem pozbawionym zębów. Krawędź brzuszna jest mocno ściśnięta i ostra. Brzytewnik nie posiada linii bocznej. Płetwy brzytewnika są znacznie zredukowane, przezroczyste i mają nietypowe położenie. Płetwa ogonowa znajduje się po stronie brzusznej, zaś płetwa grzbietowa, posiadająca długi pierwszy kolec, znajduje się na końcu ciała, tam, gdzie zazwyczaj znajduje się płetwa ogonowa. Charakterystyczne jest również załamanie kolca, a jego końcówka jest ruchoma i zwykle wygięta pod pewnym kątem do ciała.
Kolor ciała ryby zmienia się w zależności od siedliska od srebrzysto-zielonkawego do żółtawo-brązowego lub dość bladego. Osobniki żyjące wśród trawy morskiej mają zwykle bardziej zielonkawo-żółty grzbiet z rozproszonym podłużnym jasnobrązowym pasem biegnącym od pyska do płetwy ogonowej. Te bytujące na siedliskach piaszczystych, pokrytych gruzem lub w pobliżu rafy koralowej mają jasno-srebrne ciało z czarnym lub brązowym pasem na bokach.
Pożywienie
Ryba ta jest mięsożerna i żeruje na drobnych bezkręgowcach planktonowych oraz bentosowych (żyjących na dnie). Większe osobniki głównie żywią się obunogami z rodziny Gammaridae, podczas gdy mniejsze preferują widłonogi planktonowe.
Igielnik – czy jego rolą jest wyłącznie schronienie dla brzytewnika?
Brzytewnik jest gatunkiem rozdzielnopłciowym, jednak bez wyraźnego dymorfizmu płciowego. Skutkiem zapłodnienia zewnętrznego są pelagiczne jaja i larwy. Gdy larwa osiąga długość około 20 mm, osiada najczęściej wśród kolców jeżowca. W odróżnieniu od dojrzałego osobnika, ciało młodocianych osobników jest krępe, niemal czworokątne, mają jeszcze nie wydłużony dziób, oraz brak widocznego ciemnego pasa na bokach ciała. Podobnie jak osobniki dojrzałe, potrafią one zmieniać kolor ciała w zależności od siedliska. Gatunek ten nie ma zastosowania komercyjnego. Jest wyławiany jako przyłów i zbierany do sprzedaży w przemyśle akwarystycznym.
W środowisku naturalnym brzytewnik ukrywa się w kolcach jeżowców, a jego ubarwienie i sposób poruszania się pomagają mu w tym. Jest to zarówno mechanizm obronny, jak i łowiecki. W obliczu zagrożenia ze strony większych ryb, brzytewnik szuka schronienia wśród igieł pobliskiego jeżowca lub koralowca. Jego strategia łowiecka również związana jest z ukrywaniem się wśród igieł jeżowca, gdzie oczekuje na małe bezkręgowce. Kiedy ofiara zbliży się, ryba atakuje i próbuje ją schwytać.
Jest to niewielki rekin przydenny zamieszkujący rafy koralowe i zatoki Zachodniego Indo-Pacyfiku od Australii do Indii i Japonii. Jest to rekin jajorodny. Jest gatunkiem popularnym w akwarystyce ze względu na jego niewielkie wymagania i tolerancję na zmiany w warunkach środowiskowych, a zwłaszcza hypoksję (niski poziom nasycenia wody tlenem).
Prowadzi nocny tryb życia, w ciągu dnia spędza czas ukryty w zakamarkach raf koralowych. Mimo, że dymorfizm płciowy nie jest szczególnie widoczny, samca łatwo odróżnić od samicy po obecności pterygopodium (narządu kopulacyjnego złożonego z dwóch wydłużonych struktur powstałych z części płetwy brzusznej).
Badania przeprowadzone w Steinhart Aquarium w Kalifornii wykazały, że samice rekina bambusowego mają zdolność długookresowego przechowywania spermy samca, co umożliwia opóźnione zapłodnienie.
Młode osobniki rekina bambusowego mają wyraźne czarno-białe pasy na ciele, co stanowi kolorystykę maskującą dopasowaną do struktury raf koralowych. U osobników dorosłych pasy te są niewyraźne. Żyją prawdopodobnie do 25 lat. Populacji rekina bambusowego zagrażają destrukcyjne metody połowu ryb i niszczenie naturalnych siedlisk.
Plataks pospolity zamieszkuje wody słonawe i morskie raf koralowych Indo-Pacyfiku. Jest to gatunek o szerokim zasięgu występowania, jednak lokalnie może mieć niską liczebność. Plataks pospolity charakteryzuje się silną kompresją boczną ciała, niewielką głową i drobnym pyskiem. Jaja plataksa są pelagiczne, co oznacza, że unoszą się w toni wodnej, dzięki kropli tłuszczu powodującej, że są lżejsze od wody. Młode osobniki występują pojedynczo lub w niewielkich grupach w środowiskach mangrowych lub osłoniętych lagunach. W ciągu dnia udają unoszące się w wodzie liście, które służą równocześnie jako źródło pożywienia oraz kryjówka. Płetwy brzuszne, grzbietowa i odbytowa są trójkątne, natomiast płetwa ogonowa zaokrąglona. Ciało dorosłych osobników ma kolor żółto – srebrzysty z widocznymi dwoma ciemnymi pasami, natomiast osobników młodych przyćmiony pomarańczowy o drobnych, białych oczkach. Dorosłe osobniki pojawiają się częściej w środowiskach mangrowych. Maksymalna długość ciała plataksa to około 50 cm. Plataks pospolity charakteryzuje się wzrostem allometrycznym, co oznacza nierównomierne tempo rozwoju części ciała. Taki rozwój ma znaczenie dla kamuflażu osobników na różnych etapach życia. Jest ceniony w Chinach i Polinezji ze względu na delikatne mięso o ciekawym smaku. Ponieważ gatunek ten jest narażony na przełowienie, podejmowane są więc próby hodowli w akwakulturach, m.in. w Polinezji Francuskiej i na Tahitii, jednak akwakultury te borykają się ze znaczną śmiertelnością wskutek zakażeń bakteryjnych.
Ryba ta występuje w słodkich wodach Ameryki Południowej, a konkretnie w dorzeczach Amazonki, Essequibo i Oyapock. Zasiedla zarówno rzeki białe (o wodach bogatych w substancje mineralne), jak i czarne (z woda o bardzo niskim odczynie pH i dużej zawartości kwasów huminowych i fulwowych). W porze suchej zamieszkuje wolno przemieszczające się lub nieruchome dopływy, rozlewiska i laguny, zaś w porze mokrej przemieszcza się na obszary zalewowe. Ze względu na swoje drapieżne zachowania preferuje płytsze wody. Jest w stanie przystosować się do środowiska o niskim poziomie tlenu rozpuszczonego w wodzie. Używają wówczas swojego pęcherza pławnego jako dodatkowego narządu oddechowego.
Wygląd
Arowana osiąga długość wynoszącą 90 cm, chociaż są doniesienia o osobnikach dorastających do 1,2 m. Maksymalna udokumentowana waga wynosiła 6 kg. Jej wydłużone ciało pokryte jest bardzo dużymi, zdobionymi łuskami, skierowany ku górze pysk jest zwieńczony 2 kolcami, zaś płetwa grzbietowa i odbytowa rozciągają się praktycznie od połowy długości ryby, aż do płetwy ogonowej. Ubarwienie zmienia się wraz z wiekiem ryby. Na ciele osobnika młodocianego widoczne są niebieskie refleksy oraz żółto-pomarańczowy pasek, zaś osobnik dojrzały jest srebrzysty. Cechą charakterystyczną jest jej kościsty język, który jest pomocny w chwytaniu ofiary. Ponadto wiele elementów jamy ustnej zaopatrzonych jest w zęby, w tym szczęka, podniebienie, język oraz gardło.
Odżywianie
Jest to ryba wszystkożerna, która żeruje na powierzchni. Pozycja jej otworu gębowego pozwala jej chwytać zdobycz od dołu. Ma wyjątkowe zachowania drapieżne. Pozostaje blisko brzegu i czeka na przepływającą ofiarę. Zwykle ustawia się bokiem przy powalonym drzewie, wówczas jest mniej widoczna. W trakcie ataku potrafi wyskoczyć ponad powierzchnię wody. To szczególne zachowanie przyniosło jej przydomek „małpy wodnej” lub „ryby małpy”. Pomimo tego, że jej główną dietę stanowią owady, mięczaki, skorupiaki, mniejsze ryby i inne zwierzęta unoszące się na powierzchni wody, w jej żołądku znajdowano również szczątki ptaków, nietoperzy i myszy.
Rozmnażanie
Arowana jest gatunkiem rozdzielnopłciowym z tarłem odbywającym się na początku pory mokrej, czyli w grudniu i styczniu. W ciągu całego sezonu lęgowego samica jest w stanie wyprodukować od 50 do 250 jaj, zaś typowa wielkość pojedynczego lęgu wynosi od 12 do 30. Rola samicy ogranicza się do złożenia jaj. Opiekę nad potomstwem przejmuje samiec, który najpierw jaja, a później larwy i osobniki młodociane przenosi w swoim pysku. Narybek jest zwykle dość duży i już po wylęgu ma długość 50-75 mm. Młode przebywają w pysku samca do momentu wchłonięcia się ich woreczka żółtkowego, czyli około 2 miesięcy. W tym czasie rybacy wyławiają samce, wyjmują młode i przeznaczają je na sprzedaż. W handlu bardzo często dostępne są młode z widocznym woreczkiem żółtkowym.
Znaczenie gospodarcze
Wspólne korzystanie z zasobów populacji arowany srebrnej mieszkańców Brazylii i Kolumbii było przyczyną sporu między władzami w 2005 roku. Kolumbijczycy pozyskiwali młode arowany do sprzedaży jako ryby akwariowe, zaś mieszkańcy brazylijskiej Amazonii łowili dorosłe ryby na pożywienie. Spowodowało to gwałtowny spadek liczebności arowany. Wprowadzono zakazy połowów w Brazylii od 1.09. do 15.11., zaś w Kolumbii od 1.11. a 15.03. Arowana ma dużą wartość gospodarczą dla miejscowej ludności. Stanowi największe źródło białka w porównaniu z innymi rybami amazońskimi. Ponadto, ze względu na niską zawartość tłuszczu, jest uważana za najbardziej strawną i najmniej podatną na choroby. Mieszkańcy Coboclo z Amazonii uważają ją za jedyny dopuszczalny pokarm dla kobiet w okresie połogu. Arowana ma również wielką wartość w branży akwarystycznej, o czym świadczy jej sprzedaż na wielu komercyjnych stronach internetowych oraz ceny jakie osiąga. Jest to jednak najtańszy spośród wszystkich gatunków arowan. Okaz znacznie rzadszej arowany azjatyckiej został sprzedany za 300 tysięcy dolarów. Kostnojęzykowe to jedyna rodzina ryb słodkowodnych, której przedstawiciele żyją po obu stronach Linii Wallace’a, z czterema ważnymi gatunkami w Ameryce Południowej, jednym w Afryce, jednym w Azji Południowo-Wschodniej i dwoma w Australii.
Czy arowana może przetrwać w wodach Polski?
W 2016 roku zaobserwowano pojedynczego przedstawiciela arowany srebrnej w Jeziorze Powsinkowskim. Osobnik ten miał 40 cm długości i był w kiepskiej kondycji. Jego ciało było poranione, najprawdopodobniej po atakach innych ryb. Nie ma szans, aby przetrwał on w zbiornikach słodkowodnych Polski, ze względu na niską temperaturę w nich panującą.
Ta płaska ryba zasiedla europejskie wody przybrzeżne od Morza Barentsa i Morza Białego, przez Morze Norweskie, Morze Północne i Bałtyk, Zatokę Biskajską aż do Morza Śródziemnego i Czarnego. Została przypadkowo zawleczona na teren Stanów Zjednoczonych i Kanady, najprawdopodobniej wraz z wodami balastowymi statków. Pomimo, iż jest to gatunek morski, występuje także w wodach słonawych oraz wpływa w górę rzek. Jest to zwierzę przydenne, spotykane na głębokości dochodzącej do 100 m. Prowadzi nocny tryb życia, zaś w ciągu dnia zakopuje się w piasku, gdzie czeka na zdobycz lub też ukrywa się przed drapieżnikami.
Wygląd
Osobniki dorosłe mają zazwyczaj około 50 cm długości, jednak maksymalnie mogą dorastać nawet do 60 cm i osiągać masę ciała wynoszącą 14 kg. Maksymalny wiek tej ryby to 15 lat, jednak z reguły żyje krócej. Stornia z Morza Bałtyckiego osiąga znacznie mniejsze rozmiary ciała, wynoszące około 35 cm, i żyje około 8-9 lat. Flądra to ryba, która posiada asymetryczne, silnie spłaszczone bocznie ciało o owalnym kształcie, przy czym wysokość stanowi połowę długości ryby. Charakterystyczny kształt nadają jej także płetwy grzbietowa i odbytowa, które są bardzo długie i rozciągają się praktycznie na całej długości korpusu zwierzęcia. Ze względu na fakt, iż ryba ta pływa i leży na boku, mówiąc o ubarwieniu jej ciała nie możemy mówić o stronie grzbietowej i brzusznej, a o widocznym wierzchu oraz stronie spodniej. Podobnie jak u reszty ryb wybarwiony jest wierzch. U tej płastugi ma on ubarwienie zmienne od oliwkowego po brunatne z czerwonymi i brązowymi plamkami, które uzależnione jest od środowiska. Ryba ta ma umiejętność zmiany koloru ciała w celu kamuflażu, dlatego też stornie przebywające na dnie, na którym obecne są kamienie będą mieć kolor ciała znacznie ciemniejszy od tych przebywających na dnie wyłącznie piaszczystym. Niezmienny jest kolor strony spodniej, który jest zawsze biały. Jej ciało pokryte jest łuskami, przy czym część z nich przekształcona jest w szorstkie, kostne płytki, szczególnie ostre wzdłuż linii nabocznej oraz u podstawy płetw nieparzystych, co odróżnia stornię od innych płastug. Jej otwór gębowy jest mały, co ogranicza jej dietę do małych organizmów.
Odżywianie
Stornia jest ściśle związana z dnem nad którym pływa, i tam też poszukuje pokarmu w postaci wieloszczetów, małży, ślimaków, skorupiaków oraz małych ryb. Młode, które są planktoniczne, żywią się planktonem i larwami owadów. Jest to zwierzę rozdzielnopłciowe, które dojrzałość płciową osiąga w trzecim roku życia. Osobniki, które sezon letni spędziły w wodach słodkich jesienią rozpoczynają swoją wędrówkę do otwartego morza, aby odbyć tarło. Tarło odbywa się w wodzie o dużym zasoleniu, o temperaturze od 3 do 7°C na głębokości od 30 do 300 metrów. W Bałtyku Południowym odbywa się ono od marca do maja i ma miejsce w Rynnie Słupskiej oraz w głębiach Gdańskiej, Bornholmskiej i Arkońskiej. Samica składa wówczas od 100 tys. do 2 milionów ziaren ikry, które unoszą się na powierzchni. Wylęg uzależniony jest od temperatury i odbywa się między 5 a 11 dniem od złożenia jaj. Larwa tuż po wykluciu ma około 3 mm długości i jej ciało jest symetryczne. Proces przeobrażania rozpoczyna się, gdy osiągnie długość 7 mm. Osobniki młode migrują do płycizn oraz w górę rzek. Flądra ma znaczenie w wędkarstwie oraz w rybołówstwie. Jest ceniona za swoje mięso. Spotykana jest także w akwariach morskich. W obrębie gatunku P. flesus wyodrębniono 6 podgatunków, w zależności od miejsca występowania populacji. Wyróżnia się podgatunek nominatywny (na podstawie którego opisano stornię po raz pierwszy), stornię białomorską, północną, bałtycką, śródziemnomorską i czarnomorską.
Stornia – ryba z oczami po jednej stronie ciała
Po wykluciu z jaja larwa stroni jest symetryczna. W momencie, gdy osiągnie długość 7 mm, jej ciało zaczyna się przeobrażać, a oko rozpoczyna swoją wędrówkę. W momencie, gdy młody osobnik ma 1 cm długości jedno z jego oczu jest już na środku głowy. Wraz ze wzrostem przemieszcza się ono jeszcze bardziej, aby ostatecznie znaleźć się tuż przy drugim oku. W tym samym czasie dochodzi także do zmian w symetrii ciała. Początkowo larwa porusza się, tak jak każda inna ryba grzbietem do góry. Z czasem symetria przesuwa się w prawą lub lewą stronę i ostatecznie osobnik młody pływa i leży na boku. W większości przypadków, około 70%, jest to bok lewy, czyli wówczas oboje oczu znajduje się na boku prawym. Pomimo tego, iż obecnie płastugi różnią się od innych ryb, wykształciły się prawdopodobnie z form podobnych kształtem do współczesnych ryb okoniowatych. Ich przodkowie odznaczali się symetryczną budową ciała o czym świadczy obecność symetrycznej larwy o niezwykłym procesie przeobrażania się.
W rodzinie chetonikowatych wyodrębniono 132 gatunki ryb, należące do 12 różnych rodzajów, przy czym większość należy do rodzaju Chaetodon. Zwierzęta te są związane z wodami tropikalnymi Pacyfiku, Atlantyku oraz Oceanu Indyjskiego. Niektóre preferują również ciepłe wody strefy umiarkowanej. Największa różnorodność i liczebność chetonikowatych występuje w Indo-Zachodnim Pacyfiku, od Australii po Tajwan. Jedynie 4 gatunki występują we wschodnich wodach Oceanu Spokojnego i 13 gatunków w Oceanie Atlantyckim.
Środowisko życia
Ryby te są ściśle związane z rafami koralowymi. Mogą również bytować wśród trawy morskiej, na głębokich błotnych równinach, czy też w płytkich lagunach. Młode osobniki wielu gatunków zasiedlają inne obszary niż osobniki dojrzałe, takie jak baseny pływowe, rafy skalne oraz płytkie obszary pozbawione koralowców. Przedstawicieli Chaetodontidae najczęściej spotyka się w płytkich wodach poniżej 20 metrów głębokości, jednak niektóre gatunki są widywane na głębokości około 200 metrów. Pomimo, iż są to zwierzęta typowo morskie, niektóre występują również w słonawych wodach ujść rzek.
Tryb życia
Zwierzęta te w ciągu dnia bardzo aktywnie poruszają się po rafie i wówczas też żerują, nocą zaś ukrywają się w szczelinach i zmieniają swoje ubarwienie na bardziej stonowane. Zazwyczaj żyją w parach. Ryby odżywiające się zooplanktonem tworzą stada, natomiast młode osobniki są samotnikami. Rozmiar ciała ryby różni się w zależności od gatunku i waha się pomiędzy 9 a 22 cm długości. Największe gatunki, takie jak ustnik smużkowy (Chaetodon lineolatus) i chetonik siodłaty (Chaetodon ephippium), mogą dorastać nawet do 30 cm długości. Źródła nie podają konkretnych informacji na temat długości życia tych ryb. Na podstawie informacji, że dojrzałość płciową osiągają po roku, można wnioskować, że większość gatunków żyje co najmniej 3 lata.
Wygląd
Forcipiger flavissimus
Angielska nazwa tej rodziny „butterflyfish” nawiązuje do motyli. Ma to związek z jaskrawo ubarwionymi i wzorzystymi ciałami wielu gatunków, w odcieniach czerni, bieli, błękitu, czerwieni, pomarańczy i żółci. Wiele z nich ma oczka na bokach ciała i ciemne pasma na oczach, podobnie jak wzory widoczne na skrzydłach motyli. Ich wyraźne ubarwienie może służyć do komunikacji międzygatunkowej. Pomimo, iż różnią się znacznie pod względem ubarwienia mają pewne cechy wspólne. Wszystkie mają głębokie, bocznie spłaszczone ciało. Z boku wydają się prawie okrągłe. Ich płetwa grzbietowa i ogonowa są nieprzerwane, swoim kształtem podkreślają owalny pokrój ciała ryb. Łuski pokrywające ciało nachodzą także na płetwę grzbietową i odbytową. Ich spiczaste pyski zakończone są małymi ustami uzbrojonymi w zęby przypominające szczoteczkę. Stopień wydłużenia pyska zależy od spożywanego pokarmu. Niektóre gatunki, takie jak pensetnik czarnogłowy (Forcipiger flavissimus) mają wyjątkowo długie szczęki, przypominające pincetę, którą mogą wydłubywać bezkręgowce z wąskich szczelin. Inne, takie jak szczecioząb ozdobny (Chaetodon ornatissimus) mają krótkie szczęki do zrywania żywych polipów koralowców. Szczęki niektórych chetonikowatych mogą stanowić ponad 25% długości ciała ryby.
Odżywianie
Wiele gatunków żeruje na małych bezkręgowcach, gąbkach, ikrze ryb, glonach nitkowatych, inne zaś zooplanktonem. Niektóre gatunki żywią się wyłącznie polipami koralowców. Gatunki odżywiające się glonami porastającymi koralowce przyczyniają się do ich ochrony poprzez oczyszczanie z gatunków konkurencyjnych, zabierających dostęp do światła.
Rozmnażanie
Są rozdzielnopłciowe, jednak nie ma wyraźnego dymorfizmu płciowego. Są to zwierzęta tworzące monogamiczne pary. Większość gatunków pozostaje z tym samym partnerem przez kilka lat, natomiast niektóre gatunki dobierają się w pary na całe życie. Sporadycznie obserwowano pary, którym towarzyszył osobnik młody. Pozwala to przypuszczać, że młode są bezpłciowe lub zdolne do dojrzewania na samca lub samicę w zależności od potrzeb. Informacje te jednak nie zostały potwierdzone. Na podstawie danych zebranych dla kilku gatunków stwierdzono, że okres tarła w wodach tropikalnych osiąga szczyt zimą i wczesną wiosną, podczas gdy gatunki na obszarach o klimacie umiarkowanym rozmnażają się w środku lata. Niektóre grupy rozmnażają się przez cały rok. Tarło ma miejsce zwykle o zmierzchu. Samiec pływa za i pod samicą, szturchając ją pyskiem w brzuch wypełniony jajami. Uwolnienie gamet (jaj i plemników) odbywa się w słupie wody około 10-15 metrów nad dnem. U niektórych gatunków widywano inne samce podpływające do pary w trakcie tarła i uwalniające swoje plemniki. Po około 28-30 godzinach od zapłodnienia z jaja wykluwa się pelagiczna larwa, która zawieszona jest do góry nogami tuż pod powierzchnią wody. Spowodowane jest to obecnością kropli oleju. Istotna jest obecność unikalnego wśród ryb rafowych stadium larwalnego tholichthys, kiedy to głowa zwierzęcia pokryta jest zbroją zbudowaną z cienkich płytek kostnych, które rozciągają się poza głowę tworząc kolce grzbietowe i brzuszne. Kształt i forma płytek i kolców różni się w zależności od gatunku. Wszystkie larwy tholischthys mają kolor srebrny, a ich ciało ma głęboki korpus i jest spłaszczone bocznie. Płytki kostne wchłaniają się w ciągu kilku tygodni po opadnięciu larwy na dno. Larwy osiadają w nocy i szybko przekształcają się w osobniki młode. U wielu gatunków ubarwienie osobników młodocianych różni się od ich postaci dorosłych.
Maskujące ubarwienie
Chetonikowate nie sprawują opieki nad potomstwem. Niewielkie rozmiary ciała sprawiają, że z łatwością mogą paść ofiarą drapieżników. Dlatego też większość gatunków ma ciepmy pas zasłaniający oko oraz ciemną plamkę, tzw. fałszywe oko, zlokalizowaną w pobliżu ogona. Te dwa zabiegi mają mylić drapieżniki, które atakując głowę, tak naprawdę atakują tylną część ciała ryby. Ze względu na swoje atrakcyjne ubarwienie są one popularne jako ryby akwariowe. Przy doborze odpowiednich gatunków należy jednak pamiętać, że część z nich żeruje na koralowcach i ukwiałach, dlatego większym powodzeniem cieszą się gatunki odżywiające się zooplanktonem.
Chaetodontidae jako gatunki wskaźnikowe
Przedstawiciele rodziny chetonikowatych uznawane są jako gatunki wskaźnikowe świadczące o kondycji raf koralowych. Wiąże się to z faktem, iż są one ściśle związane z tym siedliskiem. Spośród 5000 gatunków ryb żyjących na rafach koralowych, koralowce są wyłącznym pokarmem zaledwie 41 spośród nich. Przy czym większość, bo aż 61% należy do rodziny Chaetodontidae, czyli 25 gatunków spośród wcześniej wspomnianych 41. Obumieranie raf przyczynia się do zmniejszenia liczebności oraz różnorodności ryb chetonikowatych.
Ustnik rafowy Heniochus acuminatus
Heniochus acuminatus
Ryby z rodziny chetonikowatych są najpopularniejszymi rybami tropikalnymi wśród nurków i akwarystów. Wśród nich znajduje się, należący do rodzaju Heniochus, ustnik rafowy zamieszkujący tropikalne wody Indo-Pacyfiku, od Wschodniej Afryki, przez Południową Japonię po Nową Gwineę. Zasiedla on rafy koralowe oraz osłonięte przybrzeżne zatoki. Osobniki dojrzałe zazwyczaj występują w parach, niekiedy tworzą stada, podczas gdy osobniki młode są samotnikami. Długość ciała ustnika rafowego wynosi od 15 do 20 cm. Od innych przedstawicieli chetonikowatych można odróżnić go po wydłużonym grzbiecie i kościstej wypukłości na głowie. Długość wyrostka na grzbiecie zwiększa się wraz z dojrzewaniem ryby. Jego owalne, spłaszczone bocznie ciało ma kolor biały z dwoma szerokimi czarnymi pasmami biegnącymi pionowo za okiem i za wyrostkiem grzbietowym. Charakterystyczne są również żółte płetwy grzbietowa i ogonowa. Ryba ta ma długi pysk, który umożliwia mu dotarcie do głównego źródła jej pożywienia obecnego w szczelinach raf koralowych, czyli małych bezkręgowcach. Nie gardzi on również polipami koralowców. Osobniki młodociane oczyszczają niekiedy inne ryby z pasożytów. Niewiele wiadomo na temat rozmnażania tego gatunku. Wytwarza on małe, pelagiczne jaja unoszące się na powierzchni. Czas wylęgu trwa od 18 do 30 godzin. W rozwoju larwalnym obecne jest wcześniej opisane stadium tholichthys, charakteryzujące się rozszerzonymi kostnymi płytkami pokrywającymi głowę i przednią część ciała larwy. Larwy w tym stadium pozostają nawet przez kilka miesięcy i są wówczas planktoniczne. H. acuminatus to bardzo piękna i popularna ryba, dość łatwa w pielęgnacji, dlatego jest sprzedawana jako ryba akwariowa.
