Heterodontus francisci
Rząd: Heterodontiformes (rogatkokształtne) | Rodzina: Heterodontidae (rogatkowate)
Ta ryba chrzęstnoszkieletowa jest rodzimym mieszkańcem zachodniego wybrzeża Ameryki Północnej, od Zatoki Monterey w Kalifornii po Zatokę Kalifornijską w Meksyku. Jej zasięg niekiedy sięga na północ do Zatoki San Francisco, jednak ma to miejsce jedynie w przypadku napływu wód ciepłych. Rekin ten związany jest z szelfem kontynentalnym. Dojrzałe osobniki preferują wody płytsze, o głębokości od 2 do 11 metrów, z dnem skalistym, pokrytym rafami lub też porośniętym roślinnością. Jedynie zimą przemieszczają się na większe głębokości powyżej 30 m. Osobniki młodociane zaś preferują wody głębsze (40-150 m) z dnem piaszczystym. W miarę dojrzewania przemieszczają się do wód płytszych. Taka segregacja ogranicza konkurencję o pożywienie i siedlisko między młodymi i starszymi rekinami.
Rogatek jest powolnym pływakiem, rzadko zapuszcza się na ponad 2 m nad podłoże. Zazwyczaj porusza się po dnie używając swoich płetw piersiowych do odpychania się. Jest to niewielkie zwierzę dorastające maksymalnie do 1,2 m, jednak znaczna większość nie przekracza 1m długości. W niewoli dożywa 12 lat, chociaż istnieje niepotwierdzony raport o rekinie w wieku 25 lat.
Prowadzi samotniczy tryb życia, chociaż niekiedy może tworzyć małe grupy. Jest aktywny nocą. W ciągu dnia pozostaje w bezruchu ukryty wśród szczelin skalnych, w jaskiniach lub grubych matach z roślin. Po zmroku rozpoczyna swoją wędrówkę w poszukiwaniu pokarmu.
Wykazuje on duże długoterminowe (nawet kilkunastoletnie) przywiązanie do miejsca spoczynku, do którego wraca każdego świtu.
Poluje głównie w oparciu o węch. Jego pokarm stanowią mięczaki, szkarłupnie, skorupiaki oraz małe ryby. Te które odżywiają się jeżowcami purpurowymi mają zęby i kolce płetw w kolorze fioletowym. Zimą, kiedy kałamarnice kalifornijskie zaczynają masowo padać po rozrodzie, stają się głównym składnikiem diety rekina. Młode osobniki preferują pokarm miękki w postaci wieloszczetów i ukwiałów. Rogatka charakteryzuje krótka, szeroka głowa z tępym pyskiem i wklęsłą przestrzenią pomiędzy grzbietami nadoczodołowymi. Jego otwór gębowy jest mały i zakrzywiony z widocznymi bruzdami w rogach. Na grzbiecie znajdują się dwie płetwy grzbietowe z mocnymi kolcami z przodu. Kolce u osobników zasiedlających dno pokryte roślinnością są dłuższe, gdyż nie mają kontaktu ze skałami, o które by się ocierały. Płetwa ogonowa ma kształt typowy dla gatunków bytujących w pobliżu dna, jej górny płat jest długi i szeroki, zaś dolny krótki. Ciało od strony grzbietowej ma kolor brązowy lub szary z wieloma małymi ciemnymi kropkami, które mogą zanikać z wiekiem, natomiast spód jest żółtawy.
Jest to gatunek jajorodny. Rozród odbywa się w grudniu lub styczniu. Zaloty są dość brutalne. Samiec goni samicę i podgryza ją. W momencie kopulacji przytrzymuje ją zębami za płetwę piersiową. Sama kopulacja trwa około 30 minut. Od lutego do kwietnia samica składa maksymalnie 24 jaja, po dwa w odstępach około dwutygodniowych. Otoczka jaja jest spiralnie skręcona. Na początku jest miękka, aby ułatwić samicy złożenie jaja. Po kilku dniach twardnieje.
Samica wykazuje opiekę rodzicielską. Po złożeniu jaj zbiera je do pyska i wbija je w szczeliny, aby ochronić je przed drapieżnikami.
Po okresie inkubacji, który trwa od 6 do 10 miesięcy wylęgają się młode o długości około 15 cm. Przez pierwszy miesiąc żywią się zawartością woreczka żółtkowego, który przyczepiony jest do ich ciała. Dojrzałość płciową osiągną przy długości 56 cm w przypadku samców i 58 cm u samic. Rogatek nie ma znaczenia komercyjnego. Jest on łapany jako przyłów. W Meksyku spożywa się jego mięso i przetwarza je na mączkę rybną, zaś w Kalifornii ich kolce są przerabiane na biżuterię. Czasami zabijane są dla sportu przez nurków, co może być przyczyną spadku ich liczebności w najintensywniej odwiedzanych przez nurków rejonach. Stanowią one pokarm dla większych ryb, mirungi północnej i bielika amerykańskiego. Na jajach żerują natomiast ślimaki morskie.
Jak rogatek kalifornijski pozyskuje pokarm?
Szczęki rekina zbudowane są z dwóch części, górnej i dolnej. W górnej szczęce rogatka znajduje się od 19 do 26 rzędów zębów, zaś w dolnej od 18 do 29. Zęby z przodu szczęk są małe i spiczaste, te po bokach szczęk są znacznie większe, wydłużone i podobne do zębów trzonowych. Ich wygląd związany jest z funkcją jaką pełnią w trakcie odżywiania. Rekin ten chwyta swoją zdobycz poprzez zasysanie. Jego chrząstki wargowe są zmodyfikowane dzięki czemu usta mogą tworzyć rurkę. Po wciągnięciu ofiary przytrzymuje ją przednimi ostrymi zębami, a następnie rozdrabnia na kawałki płaskimi zębami bocznymi. Poluje on w ciekawy sposób na zwierzęta, które się zagrzebują. Aby wydobyć taką zdobycz, chwyta ją i ustawia się pionowo z głową i płetwami piersiowymi na podłożu, a ogonem wyżej. Ułożenie jego ciała działa wówczas jak dźwignia, w której płetwy są punktem podparcia. Tego typu zachowania nie zaobserwowano u żadnego innego gatunku rekina. Może on również wysuwać swoją górną szczękę, której używa jako dłuta do usunięcia mocno przytwierdzonej zdobyczy. Nie musi się on obawiać o ubytki w uzębieniu. Rekinom zęby rosną przez całe życie, a wymiana utraconego zęba zajmuje około 4 tygodni.
Obecnie występuje około 200 gatunków muren podzielonych na 16 rodzajów. Należą one do dwóch podrodzin Muraeninae i Uropterygiinae, które można rozróżnić na podstawie lokalizacji płetw na ich ciele. U Muraeninae płetwa grzbietowa rozpoczyna się na wysokości szczelin skrzelowych, biegnie w dół grzbietu i łączy się z płetwą ogonową, podczas gdy płetwa odbytowa znajduje się za odbytem. U Uropterygiinnae zarówno płetwa grzbietowa, jak i odbytowa, znajdują się na końcu ogona.
