Rząd: Actinaria (ukwiały)

Rodzina: Stichodactylidae

Heteractis magnifica

Ukwiał wspaniały to parzydełkowiec należący do gromady koralowce, który posiada symetrię sześciopromienna. Jest on szeroko rozpowszechniony w tropikalnych i subtropikalnych wodach Indo-Pacyfiku, od Morza Czerwonego, przez Polinezję, południową Japonię, Australię i Nową Kaledonię aż do Samoa. Preferuje twarde podłoże dobrze nasłonecznione oraz czyste wody z silnym nurtem. Występuje na głębokości do 20 m, jednak obserwowano go również na głębokości 40 m. To jeden z największych gatunków ukwiałów mogący dorastać do 1 m długości, jednak zazwyczaj ma średnicę między 30 a 50 cm. W niewoli najdłuższa długość życia ukwiału wynosiła 80 lat, jednak nie ma danych na temat długości życia w środowisku naturalnym. Zwierzęta zasiedlające płytsze wody są samotnikami, zaś te występujące głębiej często tworzą kolonie.

Zwierzę występuje wyłącznie w postaci polipa wyglądającego jak cylindryczna kolumna z mackami. Ciało składa się z tarczy gębowej, pnia oraz stopy. Na tarczy gębowej znajduje się otwór gębowy, będący jednocześnie otworem odbytowym, który otoczony jest kilkoma rzędami ramion (czułek). Zadaniem stopy jest przytwierdzenie zwierzęcia do podłoża, jednak może się ono również poruszać. Barwa ciało jest różnorodna biała, czerwona, pomarańczowa, różowa, zielona lub niebieska. Tarcza gębowa i podstawa macek mają ten sam kolor od białego do jasnobeżowego, żółtego, brązowego lub zielonego.

Same macki natomiast mogą mieć kolor czerwony, różowy, fioletowy, pomarańczowy, żółty i zielony, przy czym ich końcówki są jaśniejsze, niekiedy jaskrawe. Macki mają około 8 cm długości, a ich zakończenia przypominają kształtem cebulki. W tych zgrubieniach znajdują się knidocyty, czyli komórki parzydełkowe, które zawierają wiele nematocyst, czyli parzydełek. Służą one do wychwytywania żywności i obrony.

Ukwiał odżywia się na dwa sposoby. Pierwszym z nich jest drapieżnictwo. Zwierzę używa parzących czułek, aby schwytać ofiarę, którą następnie kieruje do otworu gębowego. Jego dietę stanowią plankton, małże, jeżowce, równonogi, obunogi, krewetki oraz małe ryby. Druga metoda odżywiania polega na symbiozie z glonami – zooksantellami, które żyją w tkankach ukwiału i wytwarzają glukozę jako produkt fotosyntezy.

Ukwiał nie ma szkieletu, dlatego może rozkładać swoje ciało, gdy poziom składników odżywczych jest wysoki i składać je gdy pokarmu jest mało. H. magnifica nie ma uszu, oczu ani scentralizowanego układu nerwowego. Ma natomiast trzy sieci nerwowe umieszczone w ścianie ciała, które są w stanie komunikować się z innymi częściami ciała w odpowiedzi na zmiany zachodzące w otaczającym go środowisku.

Ukwiał może rozmnażać się zarówno bezpłciowo, jak i płciowo. Rozmnażanie bezpłciowe odbywa się poprzez pączkowanie, podział lub fragmentację i odbywa się głównie zimą. W trakcie rozmnażania płciowego dochodzi do zapłodnienia zewnętrznego. Najpierw do wody uwalniane jest nasienie, aby pobudzić samice do uwolnienia jaj. Z zapłodnionych jaj rozwija się larwa planula, która osiada na dnie, przytwierdza się do podłoża i rozwija w postać polipa.

Ukwiały nie mają zbyt dużo naturalnych wrogów, ze względu na parzydełka zawierające w sobie jad. Uwalniane toksyny są toksyczne dla ryb. W przypadku, gdy ryba zostanie narażona na toksynę w stężeniu 0,5 µg/ml umiera w ciągu 2 godzin. W przypadku, gdy jakieś zwierzę zaatakuje ukwiał wytwarza on substancję chemiczną uwalnianą do wody, aby ostrzec inne osobniki, że drapieżnik jest w pobliżu. Następnie zaciska on macki w formie kuli dla skuteczniejszej ochrony. Jest to najczęściej fotografowany gatunek ukwiału. Jest również popularny jako zwierzę akwariowe.

Czy ukwiał żyje w symbiozie z innymi zwierzętami?

Tak, ukwiał żyje w symbiozie z 12 gatunkami ryb z rodzaju Amphiprion. Dla przypomnienia, to właśnie do tego rodzaju należy filmowy Nemo, czyli błazenek. Jeden gatunek Amphiprion pacificus żyje w symbiozie tylko i wyłącznie z ukwiałem wspaniałym. Związek symbiotyczny pomiędzy błazenkami a ukwiałami jest silnie zagnieżdżony w ich strukturze. Błazenki są odporne na jad zawarty w parzydełkach ukwiału, dzięki specjalnemu składnikowy w jego otoczce śluzowej. Ze względu na niewielkie rozmiary ciała błazenek ma bezpieczne schronienie przed drapieżnikami, natomiast ukwiał pochłania siarkę, azot i inne składniki odżywcze z odpadów błazenków żyjących w ich mackach. Ukwiał żyje również w symbiozie z rybą Dascyllus trimaculatus, krabem porcelanowym Neopetrolisthes ohshimai i niektórymi krewetkami czyszczącymi.